Çin, Hindistan, Romanya, Rusya ve Fransa nükleer enerji yatırımlarını tekrar gündemine alıyor. Ülkeler enerji bağı ile başkalarına bağlanmaktan oldukça sıkılmış olacak ki, gaz da kemer sıkmaya alternatif kaynakları değerlendirmeye kararlı. Elektriğin yüzde 75’ini nükleer santrallerden karşılayan Fransa yeni santraller inşa edeceğini duyurdu. Türkiye ilk nükleer santrali olan Akkuyu’dan 2023’te elektrik tüketmeye başlayacak. Bittiğinde Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 10’unu karşılayacak.
2022 yazı “başka bir yaz” olarak adlandırılıyor. Bu yaz alınacak kararlar önümüzdeki 20 yılı etkileyecek. Gelecek plaları; salgın ve Ukrayna savaşıyla revize edilmek durumunda kaldı. Enerji tahminden önce bitti, iklim krizi eli sopalı çıktı. Tüm planlar altüst olurken yenilerini yapmak daha fazla uzmanlık ve cesaret istiyor. Nükleer enerjiye olan “tehlikeli” bakışı insan türünün geleceği için yeniden tartışılıyor. Zira nükleer enerji yoksa insan türü topyekûn yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Nükleer enerjiyle insanlık kurtulabilir mi?
2022 yazı bitmek üzere kışın Avrupa donacak mı yoksa önlemler işe yarayacak mı?
Rusya doğalgaz, amonyum nitrat, tahıllar pek çok ürünü silah olarak kullanıp ona ambargo uygulayan ülkeleri dize getirmeye çalışıyor. Gelişmekte olan ülkeler ve yoksul Afrika sesini çıkaramasa da AB çeşitli önlemlerle dik durmaya, geleceğini garantilemeye çalışıyor. İleri teknoloji, Rusya’ya olan enerji bağımlılığına karşı Avrupa’nın elinin güçlü olmasını sağlıyor, paraları da cabası. Avrupa Birliği ülkelerinin dayanışma ve birlik duygusu da güçlerine güç katıyor.
ISINAN DÜNYANIN ATEŞİNİ NÜKLEER DÜŞÜRECEK
Bir tarafta nükleer enerjinin; çevreci, temiz, risksiz, ucuz olduğunu söyleyenler konuşmaya devam ederken çevrecilerin bir bölümü hala nükleere karşı çok soğuk. Isınan dünyanın hararetini nükleer enerji alabilir mi? Nükleer enerji, risk oranı düşük, riskin gerçekleşmesi durumunda ise sonuçları çok ağır bir enerji çeşidi. Nükleer enerjinin risklerini herkes tartışıyor. Riskin gerçekleşme olasılığı düşük, gerçekleşmesi durumunda hasar yüksek. En zor risk yönetimlerinden biri. Uçak kazası örneğiyle açıklayabiliriz. Uçak kazası riski çok düşük, olduğunda kurtulmak mümkün değil.
Ukrayna Rusya savaşı, pandemi, iklim krizi nükleer enerjinin yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Oysa 90’lı yıllarda nükleer enerji santrali kapatmak çevreci ve havalı bir karardı. Avusturya, Filipinler, Brezilya nükleer enerji santrallerini biter bitmez hiç kullanmadan kapattılar. İsveç 2010 yılından itibaren eski santralleri sökmeye başladı. Rusya, Çin Belçika nükleer planlarından vazgeçti. İrlanda, Yunanistan, Yeni Zelanda hiç kurmamaya karar verdi.
NÜKLEER FELAKET
Dünyanın en önemli nükleer kazaları 1957 İngiltere, 1979 ABD ve 1983 Çernobil’de yaşandı. Bunlar dışında irili ufaklı pek çok kaza yaşandı. Büyük felaketlerin dışında 169 adet nükleer kaza yaşandı. İngiltere’de, Rusya’da yaşanan kazalar dışında 30 Eylül Tokaimura Nükleer santralinde 49 işçi radyasyona maruz kaldı. Santralin çevresinden 310 bin kişi tahliye edildi. Çernobil’de yanı başımızda 6 bin kişi hayatını kaybetti biz çayımızı yudumlamaya devam ettik. Nükleer santrallerin kurulduğu bölgelerde yaşayanlarda çeşitli kanser riskleri artarken, genetik mutasyonlar nedeniyle normal dışı doğumlar görülebiliyor. İngiliz hükümeti; Sellafield Nükleer santralinde çalışanlara lösemi riski nedeniyle çocuk yapmamaları gerektiği yönünde tavsiyede bulunuyor.
NÜKLEER ENERJİ FAY HATTINDA
Nükleer enerji tesislerinde deprem gibi felaket durumlarında risk oldukça yükseliyor. Türkiye’nin deprem bölgesinde olması Nükleer enerji tesislerinin ne denli tehlikeli olduğunu gösteriyor. Akkuyu Nükleer enerji santrali 25 kilometre uzaklıktaki Ecemiş fay hattının yanında. Herhangi bir kazada sadece Türkiye değil tüm Ortadoğu risk altında.
Uzmanlar Nükleer Enerji santrallerinin gerek ihale gerekse kontrolünün daha uzman kişiler tarafından yapılması gerektiği konusunda uyarılarda bulunuyor.
NÜKLEERE HAK ETTİĞİ DEĞER VERİLECEK Mİ?
Çevreciler tüm dünyada nükleer enerjiye karşı mücadelesini sürdürürken Nükleer Enerji Lobicileri boş durmuyor elbette. Yıllardır uykuya dalan nükleer salgın savaş derken yenilenebilir enerji kaynaklarının sorunları nedeniyle şimdilerde yeniden yükselişte. Yılların beklemesi şimdi filizlerini veriyor. Kıymetimi bilmediniz diyen Nükleer enerji sonunda hak ettiği değeri görmeye başladı beklide.
NÜKLEER YATIRIMLAR TEKRAR MASADA
Çin, Hindistan, Romanya, Rusya ve Fransa nükleer enerji yatırımlarını tekrar gündemine alıyor. Ülkeler enerji bağı ile başkalarına bağlanmaktan oldukça sıkılmış olacak ki, gaz da kemer sıkmaya alternatif kaynakları değerlendirmeye kararlı. Elektriğin yüzde 75’ini nükleer santrallerden karşılayan Fransa yeni santraller inşa edeceğini duyurdu. Türkiye ilk nükleer santrali olan Akkuyu’dan 2023’te elektrik tüketmeye başlayacak. Bittiğinde Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 10’unu karşılayacak.
NÜKLEERİN RENGİDE ARTIK YEŞİL
Glasgow’da düzenlenen İklim Değişikliği Konferansı’ndan sonra ülkeler fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon salınımının azaltılmasına yönelik alınan kararlardan sonra gözler yeniden Nükleer Enerjiye çevrildi. Avrupa Birliği’ne göre” nükleer enerji iklim dostu ve yeşil.”
NÜKLEER ENERJİ KARNESİ
Dünyadaki elektriğin %10’u 30 ülkede yer alan 445 güç reaktörü tarafından üretiliyor. Mevcut kapasitenin %15’ine denk gelen 50 reaktör de yapım aşamasında. En yüksek kapasite Çin’de, 17 tesisleri var. ABD 93 adet ile en çok reaktöre sahip ülke. Onu 56 reaktörle Fransa takip ediyor. 2020 yılında 13 ülke elektriğin %25’ini nükleer enerjiden karşılıyor. Güney Kore elektriğin %30’unu, ABD %20’sini nükleer santrallerden karşılıyor.
Hâlihazırda dünyada elektriğin % 64’ü fosil yakıtların yakılmasından elde ediliyor. İklim krizinin en büyük nedeni. 70’li yıllar nükleer enerji santrallerinin en çok yapıldığı zamanlar.1976’da 42 adet inşa edildi. Şu anda reaktörlerin ortalama yaşı 35. Kanada, Arjantin, Brezilya, Meksika elektriklerinin ortalama % 15’ini nükleer enerjiden sağladı. Belçika, Finlandiya %40’a varan üretim ile elektriğini nükleerden sağlayanlardan. Fransa lider konumda elektriğinin neredeyse % 71’ini reaktörlerden sağlıyor. Komşu Ermenistan elektriğin% 34’ünü karşılıyor. Beyaz Rusya elektriğini tamamen doğalgazdan üretiyor. Ukrayna elektriğinin yarısını nükleerden sağlıyor. Rusya elektriğin % 20’sini nükleerden üretiyor. İngiltere “Enerji Güvenliği” stratejisine 2030 yılına kadar 8 yeni nükleer reaktörün kurulmasını ekledi. Bu sayede elektriğin %35’ini düşük karbonlu kaynak ile sağlamış olacak.
NÜKLEER EŞİTLİK
Dünyanın nükleer enerji tesisi karnesi bu şekildeyken, kimi uzmanlar nükleersiz bir seçeneğin karbon nötr hedeflerine ulaşmanın mümkün olmadığını söylüyor. Zira güneş, rüzgâr, su, biyogaz gibi yenilenebilir, sürdürülebilir enerji kaynakları konusunda da gezegenin adil olduğu söylenemez. Kimi ülkelerde güneşlenme süresi sorunu varken kimilerinde su yok. Nükleer enerji de herkes eşit.
KARBON NöTR BİR GELECEK İÇİN NÜKLEERE İHTİYAÇ VAR
Dünya şimdilerde İngiltere’nin enerji stratejisini takip ediyor. Karbon nötr yolunda atılacak en önemli adımlardan bir nükleer enerji. Sadece yapmak için değil aynı zamanda nükleer enerji santrallerinin teknolojisi için de kaynak yaratmak hedeflerin başında. İngiltere’de karbon nötr bir gelecek için nükleer enerji tesislerine yönelik yatırımların tüm dünyada bir öncü olacağını “enerji güvenliği ve net sıfır karbon için ileriye dönük hayati bir adım” olarak nitelendiriyorlar.
Almanya daha önce faaliyetlerine son verme kararı aldığı nükleer enerji şirketlerine 2,4 milyar dolar tazminat ödeyeceğini duyurmuştu. Son günlerde enerji tasarrufu noktasında birleşen Avrupa Nükleer enerji konusunda çeşitli fikir ayrılıkları yaşıyor. Almanya nükleere hayır derken Fransa nükleer enerjiyi bir çıkış yolu olarak görüyor. Bu anlamda elektriğinin %70’ini nükleerden karşılayan Fransa, Avrupa Birliği üyesi 10 ülkeyle birlikte nükleer enerjinin yeşil yatırım sınıfına alınması yönünde bir talepte bulundu.
DÜNYAYI KARBONDAN ARINDIRMANIN YOLU NÜKLEER ENERJİ
2022 yılı Nükleer enerji için yeniden doğuş yılı olarak nitelendiriliyor. İleri teknoloji ürünü, küçük modüler reaktörler yeni vizyonun önemli bir parçası. Dünya Nükleer Birliği Direktörü Sama Bilbao Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamada; Nükleerin hidrojen üretiminde önemli bir rol oynadığını ve nükleer teknolojilerin uygulanabileceği geniş bir uygulama yelpazesi olduğunu da vurguladı.”
NÜKLEER İTTİFAK
10 ülke ve Fransa “Nükleer İttifak” için bir araya geldi. Avrupa’da Almanya dışında tüm ülkeler nükleere yeniden dönüş yapıyor gibi duruyor. Almanya 2023 yılında son nükleer reaktörünü kapatacak. Diğer tarafta kömür santralleri 15 yıl daha kullanılacak. Bu da Almanya’nın nasıl ve ne kadar çevreci olduğunu tartışmaya açıyor.
GEZEGENİN GELECEĞİ İÇİN NÜKLEER ENERJİ
NÜKLEER ENERJİ NEDEN KİMSE BİZİ SEVMİYOR
Fosil yakıt yakmıyor, çevreye zarar vermiyor, karbonsuz üretim yapıyor. Günümüzde hala dünya çapında rüzgâr, su, güneş enerjisinden üretilen toplam enerjiden daha fazlasını üretiyor buna rağmen hiç sevilmiyor. Riski düşük olmasına rağmen olası hasarın büyük olması onu tehlikeli kılıyor. Yeni teknolojiler riskleri minimize edebilir mi? Tüm dünyanın üzerinde nötr misyon ile ilgili yoğun bir stres ve baskı var. Bu stresten kurtulmanın yolu yenilenebilir enerji sistemleri. Rüzgâr, su, güneş her ülke için uygun değil. Yatırımı pahalı. Tüm dünya için yeterli değil. Rüzgâr türbinlerinin çevreye verdiği zararı şimdilik görmezden gelen çevreciler oklarını hep nükleer enerji için kullanıyor.
KARBONDAN ARINDIRMA STRATEJİSİNİN ÖNEMLİ PARÇASI NÜKLEER
Çevreciler, sağ, sol tüm toplumsal gruplar karbon salınımını azaltmak için daha gerçekçi adımlar atılması gerektiği noktasında anlaşıyor. Gelişmiş ülkeler temiz bir çevre için, yoksullar ağır sanayi kurmak için nükleerin kapısını çalmak üzere.
NÜKLEERİN DÖNÜŞÜ MUHTEŞEM
Nükleer enerji yıllardır itilip kakıldı, itibarından çalındı. Nükleerin dönüşü muhteşem olacağa benziyor.
Geçmişte negatif ayrımcılık ile objektif değerlendirmeye tabi tutulmayan nükleer reaktörlerin risk analizleri şimdilerde daha gerçekçi yapılıyor. Diğer enerji kaynakları ve üretim metotları ile nükleer enerji aynı masada buluşmak üzere. Nükleer enerji daha eşit bir temelde değerlendiriliyor. 2022 yılı nükleer için muhteşem dönüşüm yılıydı. Bugüne kadar ölümle simgelenen nükleer enerji şimdilerde karbon sıfır temasıyla yan yana ve dost konumlandırılıyor.
İklim Konferansındaki Taraflar Konferansında konuşan Uluslararası Atom enerjisi Ajansı Genel Müdürü Rafael Mariano Grossi yaptığı açıklamada; “etkinlikte nükleer enerji, karbondan arındırma stratejilerinin önemli bir parçası olarak tanımlandı” dedi. “ABD gelişmiş nükleer start – up şirketlerini ve küçük reaktöleri “iklim diplomasisinin bir parçasına dönüştürüldüğünü söylüyor” ABD merkezli Nu Scale şirketi Romanya’da nükleer enerji reaktörü için destek anlaşması yaptı.
İKLİMİSTLER DE NÜKLEERE ISINDI
İklimistler de giderek nükleer enerjiye ısınıyor, ekisi kadar katı ve negatif düşüncelere sahip değiller. Nükleer lobicileri uzun zamandır havlu atmışken, iklim krizi, nötr gelecek, salgın onun uyanmasını ve yeniden sahaya çıkmasını sağladı. Uyku sırasında nükleer teknolojilere yatırım yapanlar konunun net kazananı. Şimdi sadece nükleerciler değil iklim savunucuları da onlara yakın duruyor. Eski bir tanıdığa küçük bir özür her şeyi çözeceğe benziyor. Nükleer gezegenin ve insan türünün geleceğini kurtaracağa benziyor.
NÜKLEER OYUNUN ALTINDAN DA O ÇIKTI BILL GATES
Çin önümüzdeki 15 yıl içinde 150 yeni reaktör planlıyor. Nükleer start – uplar birer birer pazara açılıyor. Terra Power ve X – Energy planlamalarını çoktan ABD Nükleer Enerji Düzenleme Kuruluna sundu bile. Tahmin edin Terra Power’ın ortağı kim. Yapay gıdaya, yapay bebek sütüne, tohumculuk teknolojilerine, toprağa yatırım yapan Bill Gates ve arkadaşları dünyanın geleceğini kurtarmaya gerçekten kararlı. Bill Gates’in başkanlığını yaptığı Terra Power erimiş tuz bazlı soğutma sıvısı içinde uranyum yakıtı kullanıyor. Tuzu bol ülkemizin mühimce yetkililerin tarıma destek diye hala tohum dağıttığını düşünürsek durum pek vahim.
Hedef 2035’de dünyanın en azından bir bölümünde elektrik şebekelerinin karbonsuz olmasını sağlamak. Yapılabilir mi mümkün. Diğer tüm teknolojilerde mühendisler teknolojiyi geliştirdikten ancak yıllar sonra uygulamaya konulabiliyor. Hâlbuki nükleer enerjide durum tam tersi. Nükleer reaktörlerdeki kaza riski nedeniyle; nükleer teknoloji daha inşa edilmeden önce düzenleyici onaylar alınıp, uygulamalar başlıyor.
NÜKLEERE İADEYİ İTİBAR
2022 nükleer enerjiye iadeyi itibarın sunulduğu bir yıl olacağa benziyor. Her yönüyle bu yaz başka bir yaz, verilen kararlar 2022 – 2023 kışının ne kadar sıcak geçeceğini ve dünyanın geleceğini belirleyecek.
Ezcümle; yeşil hayaller romantik olsa da çevrecilerin ışığını da aydınlatacak olan nükleer enerji. Karbon nötr bir dünya için tüm yöntemler el ele kol kola, yoksa gelecek soğuk ve karanlık.
